Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Temmuz ayında markette 15, üreticide 10 üründe fiyat artışı, markette 18, üreticide 11 üründe fiyat düşüşü olduğunu, markette 7, üreticide 11 üründe fiyatın değişmediğini bildirdi.
Bayraktar, fiyatı en fazla artan ürün Temmuz ayında markette yumurta, üreticide salatalık, fiyatı en fazla düşen ürünler ise markette kuru soğan, üreticide nohut olduğunu belirtti.
Market fiyatlarındaki değişim
Temmuz ayında market fiyatlarında maydanoz, kuru kayısı, kuru üzüm, fındık içi, zeytinyağı, süt, toz şeker fiyatında değişim görülmezken, fiyat düşüşünün yüzde 38,65 ile en fazla kuru soğanda meydana geldiğini bildiren Bayraktar, şunları kaydetti:
“Kuru soğandaki fiyat düşüşünü yüzde 33,17 ile havuç, yüzde 19,62 ile patates, yüzde 16,66 ile yeşil fasulye, yüzde 15,04 ile yoğurt, yüzde 15,03 ile kabak, yüzde 11,07 ile kuru fasulye, yüzde 8,35 ile nohut, yüzde 5,58 ile sivri biber, yüzde 5,29 ile karpuz, yüzde 5,14 ile yeşil soğan izledi.
Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 26,67 ile yumurtada görüldü. Yumurtadaki fiyat artışını yüzde 23,63 ile kiraz, yüzde 11,57 ile salatalık, yüzde 9,33 ile marul, yüzde 7,29 ile elma, yüzde 5,99 ile tavuk eti takip etti.”
Üretici fiyatlarındaki değişim
Temmuz ayında üretici fiyatlarında, domates, patlıcan, maydanoz, kiraz, kuru fasulye, pirinç, kuru kayısı, kuru incir, Antep fıstığı, süt ve kabak fiyatında değişim olmazken, yüzde 56,83 azalmayla fiyatı en fazla düşen ürünün nohut olduğunu belirten Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Nohuttaki fiyat düşüşünü yüzde 55 ile havuç, yüzde 39,29 ile patates, yüzde 28,08 ile kuru soğan, yüzde 17,76 ile yeşil mercimek, yüzde 14,29 ile yeşil soğan, yüzde 11,76 ile şeftali izledi.
Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 30,43 ile salatalıkta görüldü. Salatalıktaki fiyat artışını yüzde 20 ile sivri biber, yüzde 16,45 ile yumurta, yüzde 14,06 ile limon, yüzde 6,50 ile elma takip etti.”
Üretici-market fiyat farkı
Temmuz ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkı yüzde 297,91 ile en fazla elmada yaşandı. Fiyat farkı kuru kayısıda yüzde 284,81, maydanozda yüzde 278,79, nohutta yüzde 274,72, kırmızı mercimekte yüzde 268,93, havuçta yüzde 258,15, kuru incirde yüzde 253,94, yeşil mercimekte yüzde 240,49 oldu.
Elma 4 kat, kuru kayısı ve maydanoz 3,8 kat, nohut ve kırmızı mercimek 3,7, havuçta 3,6, kuru incir 3,5, yeşil mercimek 3,4 kat fazlaya tüketiciye satılmaktadır. Üreticiden 1 lira 31 kuruşa satılan elma markette 5 lira 21 kuruşa, 9 lira olan kuru kayısı 34 lira 63 kuruşa, 33 kuruş olan maydanoz 1 lira 25 kuruşa, 2 lira 94 kuruş olan nohut 11 lira 2 kuruşa, 1 lira 89 kuruş olan kırmızı mercimek 6 lira 97 kuruşa, 90 kuruş olan havuç 3 lira 22 kuruşa, 12 lira olan kuru incir 42 lira 47 kuruşa, 2 lira 64 kuruş olan yeşil mercimek 8 lira 99 kuruşa satılmaktadır.
Fiyat değişimlerinin nedenleri
Üretici fiyatlarında en fazla fiyat artışının salatalık ve sivri biberde görüldüğünü Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Salatalık ve sivri biberde fiyat artışında kıyı kesimlerde örtü altında hasadın sonuna gelinmesi, arzın yayla seracılığından ve açıkta yetiştiricilikten sağlanması etkili oldu.
Yem fiyatlarının yükselmesiyle birlikte artan maliyetler yumurta fiyatlarında artışa yol açtı.
Limonda görülen artış mevsimsel etkilerden kaynaklandı ve arzdaki daralmaya bağlı olarak gelişti.
Üreticide fiyatı en fazla düşen ürün nohut oldu. Nohut fiyatlarındaki düşüşü, gümrük vergilerinin sıfırlanması sonucunda hasat öncesi yapılan ithalatın fazla olması etkiledi. Nitekim 2017 yılının tamamında yapılan 90 bin 241 tonluk ithalat, 2018 yılın ilk 5 ayında 91 bin 100 tona yükseldi. Bunun yanı sıra yaz aylarında tüketimin azalması, yerli nohutların ithal nohutlara göre daha ufak olduğu için tüketicinin ithal ürünlere olan talebinin fazla olması, nohut fiyatlarını etkileyen diğer faktörler oldu.
Havuçta arz depolardan sağlandı. Ürün kalitesinde yaşanan kayıplar nedeniyle talebin gerilemesi fiyatları düşürdü.
Kuru soğan ve patateste hasat edilen ürün miktarındaki artış sonucunda fiyatlar düşmeye başladı.
Yeşil mercimek, yeşil soğan, şeftali, kırmız mercimek gibi ürünlerde hasat dönemi olması fiyat düşüşünde etkili oldu.”
