Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Ramazan ayının ilk yarısında markette 37, üreticide 29 ürünü takip ettiklerini bildirerek, “markette 3 üründe fiyat değişmezken, 26 üründe fiyat artışı, 8 üründe fiyat azalışı, üreticide 9 üründe fiyat değişmezken, 15 üründe fiyat artışı, 5’inde ise fiyat azalışı görüldü. Hem market hem de üreticide fiyatı en fazla artan ürün havuç, fiyatı en fazla düşen ürün ise markette kuru üzüm, üreticide çilek oldu” dedi.
Bayraktar, Ramazan öncesi 10 Mayıs 2018 tarihinde düzenlediği basın toplantısında, Ramazan ayı boyunca piyasaların nabzını tutacaklarını ve yapılan çalışmaları paylaşıp, üretici ve tüketici fiyatlarını kamuoyunun dikkatine sunacaklarını söylediğini belirtti.
Bu çerçevede Ramazan ortasında da fiyatları aldıklarını vurgulayan Bayraktar, halkı daha çok ilgilendiren market fiyatlarına bakıldığında, kuru kayısı, zeytinyağı ve toz şeker fiyatlarının değişmediğinin görüldüğünü bildirdi. Makette fiyat düşüşünün yüzde 7,35 ile en fazla kuru üzümde meydana geldiğine dikkati çeken Bayraktar, şunları kaydetti:
“Kuru üzümdeki fiyat düşüşünü yüzde 7,06 ile kuru incir, yüzde 4,01 ile maydanoz, yüzde 3,92 ile domates, yüzde 3 ile kaşar peyniri, yüzde 2,77 ile fındık içi, yüzde 2,56 ile tereyağı, yüzde 1,17 ile salatalık izledi.
Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 75,73 ile havuçta görüldü. Havuçtaki fiyat artışını yüzde 25,99 ile limon, yüzde 25,63 ile patates, yüzde 19,11 ile yeşil soğan, yüzde 18,89 ile kuru soğan, yüzde 16,41 ile sivri biber, yüzde 13,66 ile elma, yüzde 9,30 ile patlıcan, yüzde 8,28 ile tavuk eti, yüzde 5,98 ile beyaz peynir, yüzde 5,80 ile nohut, yüzde 4,30 ile yumurta, yüzde 3,94 ile kuru fasulye, yüzde 3,37 ile kabak, yüzde 3,06 ile kırmızı mercimek, yüzde 2,38 ile yeşil mercimek, yüzde 2,31 ile yoğurt, yüzde 2,29 ile kuzu eti, yüzde 2,19 süt, yüzde 1,62 ile pirinç, yüzde 1,24 ile dana eti, yüzde 1,21 ile mızır özü yağı, yüzde 1,14 ile marul, yüzde 0,92 ile Antep fıstığı, yüzde 0,91 ile ayçiçeği yağı, yüzde 0,77 ile çilek takip etti.”
Ramazan ayının ilk yarısında üretici fiyatları
Ramazan ayının ilk yarısında üretici fiyatlarında, elma, kuru fasulye, nohut, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pirinç, kuru kayısı, kuru incir ve fındık içi fiyatında değişim olmazken, çileğin yüzde 13,10 azalmayla fiyatı en fazla düşen ürün olduğunu belirten Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Çilekteki fiyat düşüşünü yüzde 11,11 ile domates, yüzde 8,20 ile salatalık, yüzde 7,14 ile kabak ve maydanoz izledi.
Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 53,85 ile havuçta görüldü. Havuçtaki fiyat artışını yüzde 40 ile patates, 39,34 ile sivri biber, yüzde 26,32 ile kuru soğan, yüzde 22,22 ile limon, yüzde 14,46 ile patlıcan, yüzde 14,13 ile yeşil soğan, yüzde 9,09 ile kuru üzüm, yüzde 7,59 ile Antep fıstığı, yüzde 5,88 ile marul, yüzde 5,17 ile yumurta, yüzde 1,32 ile dana eti, yüzde 0,72 ile süt ve zeytinyağı, yüzde 0,15 ile kuzu eti takip etti.”
“Üretici fiyatları marketlere yansımadı”
Üretici fiyatlarının marketlere yansımadığını, Ramazan ayının ilk yarısında üreticide fiyatı yüzde 13,10 gerileyen çileğin tüketicide yüzde 0,77, üreticide fiyatı yüzde 7,14 düşen kabağın ise tüketicide yüzde 3,37 yükseldiğini vurgulayan Bayraktar, şunları kaydetti:
“Fiyat domateste üreticide yüzde 11,11, salatalıkta yüzde 8,20, maydanozda yüzde 7,14 azalırken, tüketicide gerileme sırasıyla domateste yüzde 3,92, salatalıkta yüzde 1,17, maydanozda yüzde 4,10’da kalmıştır. Elma, nohut, kuru fasulye, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pirinç, kuru kayısı, kuru incir ve fındık içi fiyatı üreticide değişmezken, tüketicide elma fiyatı yüzde 13,66, nohut fiyatı yüzde 5,80, kuru fasulye fiyatı yüzde 3,94, kırmızı mercimek fiyatı yüzde 3,06, yeşil mercimek fiyatı yüzde 2,38, pirinç fiyatı yüzde 1,62 arttı. Kuru kayısı fiyatı üreticide olduğu gibi değişmedi. Sadece üreticide fiyatı değişmeyen kuru incir ve fındık içinde market fiyatında sırasıyla yüzde 7,06, yüzde 2,77 düşüş görüldü” dedi.
Üretici market fiyat farkı
Ramazan ayı ortasında üretici ve market arasındaki fiyat farkı en fazla elma, kuru kayısı, maydanoz, karpuz, kırmızı mercimek, süt, kuru fasulye, kabak, kuru incir, sivri biber ve marulda yaşandığına dikkati çeken Bayraktar, şöyle devam etti:
“Üretici ve market arasındaki fiyat farkı en fazla elmada yüzde 339,63 oldu. Elmadan sonra kuru kayısıda yüzde 284,93, maydanozda yüzde 283,59, karpuzda
yüzde 282,59, kırmızı mercimekte yüzde 260,62, sütte yüzde 235,97, kuru fasulyede yüzde 223,09, kabakta yüzde 216,73, kuru incirde yüzde 210,73, sivri biberde yüzde 203,79, marulda yüzde 202,59’i buldu.
Elma 4,4 kat, kuru kayısı, maydanoz ve karpuz 3,8 kat, kırmızı mercimek 3,6 kat, süt 3,4 kat, kuru fasulye ve kabak 3,2 kat, kuru incir 3,1, sivri biber ve marulda 3 kat fazlaya tüketiciye satıldı. Bugün üreticide 1 lira 23 kuruş olan elma markette 5 lira 41 kuruş, 9 lira olan kuru kayısı markette 34 lira 64 kuruş, 33 kuruş olan maydanoz 1 lira 25 kuruş, 54 kuruş olan karpuz 2 lira 7 kuruş, 2 lire 3 kuruş olan kırmızı mercimek 7,32 kuruş, 1 lira 39 kuruş olan süt 4 lira 67 kuruş, 3 lira 26 kuruş olan kuru fasulye 10 lira 53 kuruş, 87 kuruş olan kabak 2 lira 75 kuruş, 12 lira olan kuru incir 37 lira 30 kuruş, 1 lira 6 kuruş olan sivri biber 3 lire 23 kuruş, 90 kuruş olan marul 2 lira 72 kuruştur.”
Aylık değerlendirme
Aylık olarak da fiyatları değerlendiren Bayraktar, fiyatların geçen aya göre markette 37 ürünün 2’sinde fiyatın değişmediğini, 23’ünde fiyat artışı, 12’sinde fiyat azalışı, üreticilerde ise 29 ürünün 9’unda fiyatın değişmediğini, 14’ünde fiyat artışı, 6’sında ise fiyat azalışı olduğunu bildirdi. Bayraktar, geçen aya göre fiyatı en fazla artan ürünün marketlerde havuç, üreticide ise patates, fiyatı en fazla düşen ürünün ise marketlerde kuru incir, üreticilerde ise domates olduğunu belirtti.
Aylık market fiyatlarındaki değişim
Geçen aya göre market fiyatlarında pirinç ve toz şeker fiyatında değişim görülmezken, fiyat düşüşünün yüzde 13,86 ile en fazla kuru incirde meydana geldiğini bildiren Bayraktar, şunları kaydetti:
“Kuru incirdeki fiyat düşüşünü yüzde 10,92 ile domates, yüzde 9,15 ile salatalık, yüzde 5,13 ile kabak, yüzde 5,03 ile kuru üzüm, yüzde 4,05 ile maydanoz izledi.
Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 84,29 ile havuçta görüldü. Havuçtaki fiyat artışını yüzde 41,95 ile elma, yüzde 36,03 ile limon, yüzde 32,80 ile patlıcan, yüzde 23,76 ile kuru soğan, yüzde 19,42 ile yeşil soğan, yüzde 17,19 ile patates, yüzde 15,79 ile çilek, yüzde 15,08 ile tavuk eti, yüzde 6,74 ile nohut, yüzde 6,46 ile yumurta, yüzde 4,37 ile yeşil mercimek, yüzde 4,14 ile marul takip etti.”
Aylık üretici fiyatlarındaki değişim
Bayraktar, üretici fiyatlarında, geçen aya göre 9 üründe fiyat değişimi olmadığını, 6 üründe azalma,14 üründe fiyat artışı görüldüğünü vurguladı.
Geçen aya göre üretici fiyatlarında, elma, kuru fasulye, nohut, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pirinç, kuru kayısı, kuru incir ve fındık içi fiyatında değişim olmazken, domatesin yüzde 22,12 azalmayla fiyatı en fazla düşen ürün olduğunu belirten Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Domatesteki fiyat düşüşünü, yüzde 15,15 ile salatalık, yüzde 13,10 ile çilek, yüzde 11,46 ile sivri biber, yüzde 10,34 ile kabak, yüzde 7,14 ile maydanoz izledi.
Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 145,61 ile patateste görüldü. Patatesteki fiyat artışını yüzde 57,14 ile limon, yüzde 53,85 ile havuç, yüzde 45,45 ile kuru soğan, yüzde 39,71 ile patlıcan, yüzde 14,13 ile yeşil soğan, yüzde 14,02 ile yumurta, yüzde 11,11 ile kuru üzüm, yüzde 6,85 ile Antep fıstığı, yüzde 5,88 ile marul takip etti.”
Fiyat değişimlerinin nedenleri
Ramazan öncesine göre üretici fiyatlarında en fazla fiyat artışının havuçta görüldüğünü, havucun yanı sıra yanı patates, sivri biber, kuru soğan, limon, patlıcanda fiyat artışları yaşandığını vurgulayan Bayraktar, sivri biber dışında bu ürünlerde aylık bazda da artış yaşandığını vurgulayarak şu bilgileri verdi:
“Arzın depolardan sağlandığı havuçta piyasaya arz edilen ürün miktarındaki azalmaya bağlı olarak fiyatlarda artış görüldü. Patateste ise artık yeni ürünün piyasalarda olması, Çukurova Bölgesinde verimde yaşanan düşüşle birlikte fiyatlarda artış meydana geldi. Kuru soğanda yeni ürünün piyasalarda olmasıyla birlikte fiyatlarda artış yaşandı.
Limonda arz depolardan sağlanmakta olup, arzdaki daralma fiyatlara yansıdı. Patlıcanda da artan talebin yanı sıra hasat edilen ürün miktarının az olmasıyla birlikte fiyatlarda artış oldu.
Üreticide fiyatı düşen ürünlere baktığımızda en fazla düşüş çilekte görüldü. Olgunlaşan ürünü elinde bekletme imkanı olmayan üreticinin bu durumunu fırsat bilen alıcıların düşük fiyattan alım yapması fiyatlarda düşüşe neden oldu.
Domates, salatalık, kabak gibi ürünlerde artan hava sıcaklıkları nedeniyle olgunlaşmanın hızlanmasıyla birlikte hasat edilen ürün miktarındaki artış fiyatlara yansıdı.
Sivri biberde Ramazan öncesine göre artan taleple birlikte fiyatlar bir miktar artsa da, geçen aya göre fiyatlar geriledi.”
