Türkiye’nin ilk totemi Alaskalı bir Kızılderili olan Jno Didrickson tarafından Burhaniye’de oyuluyor.
Kuzgun klanından bir Tlingit yerlisi olan Alaskalı sanatçı Jno Didrickson Balıkesir Burhaniye’de Türkiye’nin ilk totemi üzerinde çalışıyor.
Didrickson’un bitirmek üzere olduğu “Miras” isimli totemin üzerinde 3 figür yer alıyor. En altta, bilgiyi temsil eden bir kutu taşıyan yaşlı, önemli bir adam; onun üzerinde geleceği temsil eden çocukları tutan yaşlı, önemli bir kadın yer alırken ve en üstte ise bir kuzgun figürü yer alıyor.
Totemin üzerinde yer alan yaşlı adam ve yaşlı kadın, servet ve zenginlik olarak görülen bu bilgilerin toplumun büyükleri tarafından yeni nesillere aktarıldığını temsil ediyor.
Totemi 2008 yılında yapmaya başlayan Didrickson kendi kültürünü doğru tanıtmak amacıyla daha önce Türkiye’de 5 tane sergi açtı.
Eşinin günlerdir saatlerce totem üzerinde çalıştığını söyleyen Özgür Keşaplı Didrickson “Türkiye’de bildiğimiz kadarıyla hiç yerli yaşamıyor yaşasa bile her yerli totem yapmıyor. Bu yüzden bildiğimiz kadarıyla bu totem Türkiye’de bir ilk” dedi.
Didrickson “Kızılderililer çok seviliyorlar ama açıkçası yanlış tanınıyorlar. Bilinmeden saygısızlık yapılıyor. Eşim de Kızılderililerin yüzlerinin hediyelik eşya dükkanlarında satılmasından çok rahatsız oluyor. Birçok etkinlikte de Kızılderililere ilişkin en bilinen şey olarak tüylü başlıklar kullanılıyor. Oysa o kabilenin içinde bile herhangi bir insanın takma hakkının olmadığı bir şey. O yüzden biz o sergileri ne giyindiklerini, nasıl ve nerde yaşadıklarını göstermek için yaptık” şeklinde konuştu.
“Eşim kendi kültürünü tanıtma amacıyla yapıyor aslında bu totemi” diyen Didrickson toteme ilişkin şu bilgileri verdi:
“En tepede kuzgun klanı var. En altta -en alt figür en önemlidir- yaşlı bir adam bilgiyi temsil eden bir kutu taşıyor. Yerlilerde bilgi çok önemlidir. Eşimin kabilesinin adı olan ‘Tlingit’ onların dilinde ‘insan’ demek. ‘Totem’ de onların dilinde “iskarpela ile oyulan” demek. İskarpela bir oyma aleti. İşte bu kadar basitken Hollywood filmlerinin de etkisiyle totemlere tapıldığı düşünülmüş, genel olarak ‘Kızılderililer’ romantikleştirilmiş. Kızılderililerin totemler aracılığıyla tanrılara taptıklarını iddia eden misyonerler ve zamanın hükümetleri onları tarafından yerlileri “uygarlaştırmak” adına yokedilmiş. Ne yazık ki çok yaygınlaşmış bu yanlış görüşler nedeniyle eşimin çalışmasını izlemeye gelenler de ‘Üzerinde hangi tanrılar var?’ diye sorabiliyor. ”
Sanatçı Didrickson toteminin halka açık bir yerde sergilenmesinin, yanlış inanışların düzeltilmesini de sağlayacağını düşünüyor.
4 metre uzunluğundaki totemin nereye dikileceği henüz belli değil. Didrickson, Türkiye’de bir ilk olan totemin Burhaniye’de sergilenmesini istemekle birlikte kültür ve sanata önem veren başka şehirlerden gelecek davetlere de sıcak bakıyor. (ilerihaber)
Jno Didrickson kimdir?
Jno Didrickson 1975 yılında Alaska’nın başkenti Juneau’da doğdu. Kendisi, kültürünün anaerkil yapısı nedeniyle annesi gibi Luk’naxadi (Kuzgun – Koho somonu) klanından bir Tlingit yerlisidir. Babası da yine Tlingit kabilesine ait Deisheetan (Kuzgun – Kunduz) klanındandır. Jno’nun yerli sanatına ilgisi çok erken yaşlarda başlamış, halasının ve diğer oyma ustalarının çalışmalarını izleyerek kendi kendini geliştirmiştir.
Eski desenleri çalışarak özgün çalışmalarında geleneksele bağlı kalma çabası içindedir. Ağaç dışında el oyması takılar da yapmaktadır. Didrickson, Türk eşi dolayısıyla Türkiye’de yaşamaktadır. Didrickson kendi kültürünü doğru tanıtmak amacıyla daha önce Türkiye’de 5 tane sergi açmıştır.
Jno Didrickson iletişim: Özgür Keşaplı Didrickson, mail: okesapli@gmail.com
