Tüketici Hakları Derneği (THD) Genel Başkanı Ergün Kılıç, Dünya Tüketici Hakları Haftası nedeniyle Yapay Zekânın yaşamımıza kattığı fırsatlar ve tehditler karşısında ilgili kurumları ve tüketicileri birlikteliğe davet eden bir basın açıklaması yaptı.
Demirtepe, Onur İşhanı önünde gerçekleştirilen etkinlikte Yapay Zekânın imalat, otomotiv, ilaç ve sağlık sektöründe, tarımda, finansta, enerjide, turizmde, lojistik ve dijital pazarlama gibi çeşitli sektörlerden sonra akıllı analiz destekli gözetim sistemlerinde de önemli etkiler yaratmaya ve etkin olarak kullanılmaya başlandığına vurgu yapan Kılıç, şunları söyledi:
MİNİMUM DEZAVANTAJLA GENİŞ FAYDALAR SAĞLAYABİLİR
“Yapay Zekâ, imalat, otomotiv, ilaç ve sağlık sektöründe, tarımda, finansta, enerjide, turizmde, lojistik ve dijital pazarlama gibi çeşitli sektörlerden sonra akıllı analiz destekli gözetim sistemlerinde de önemli etkiler yaratmaya ve etkin olarak kullanılmaya başlamıştır.
Bizler de, teknolojinin gücünden yararlanmak amacıyla sorumlu bir şekilde üretken yapay zekânın minimum dezavantajla geniş faydalar sağlayabileceği inancındayız.
Yapay zekâ, insan zekâsını taklit eden, verilen bilgileri harmanlayarak kendilerini geliştirebilen bilgisayar kontrollü sistemler olarak tanımlanmaktadır. Yapay zekâ, veri hacimlerinin artması, algoritma ve hesaplamaların gelişmesi gibi bilim ve teknoloji alanındaki ilerlemeler ile günümüzde kullanımı artan bir hale gelmiştir.
Yapay zekânın toplumlara katkıları olumlu ve olumsuz yönleriyle dünya çapında dikkat çekmeye başlamıştır. Birleşmiş Milletler Tüketicinin Korunmasına İlişkin Kılavuz İlkeleri, Avrupa Birliği ve Dünya Ekonomik Forumu Davos’ta dünya gündemine gelmiştir.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri; yaptığı açıklama ile “büyük teknoloji şirketlerinin tedbirsizce yapay zekâdan kar elde etme peşinde koştuğunu ve yeni teknolojilerde riskleri azaltmak için acil önlem alınması gerektiği uyarısında bulunmuştur”
Sivil toplumu ve tüketicileri etkili bir şekilde güçlendirecek bir yapay zekâ repertuar ve uygulamalarının sağlanabilmesi için çalışmalar yapma zorunluluğunun önemini belirtmek isteriz.
Yapay Zekâ İle İlgili Tüketici Hakları Konusunda Dikkat Çekmek İstiyoruz.
Yapay zekâ, insanlığın hizmetine sunulan tüm bu uygulamalarla büyük verinin analiz edilerek, birçok alanda kazanımlar elde edilmesine imkân sağlarken, bazı sektörler ve uygulamalar açısından sorunların oluşturabileceğini değerlendirmekteyiz.
Yapay zekâ modelini eğitmek için kullanılan veriler, yasal olarak insanların rızasıyla mı toplanıyor?
Çevresel ve sosyal kaynaklar sorumlu bir şekilde yönetiliyor mu?
Bu verileri kullanan ve değerlendiren insan emeği etik midir?
Yapay zekâ modelini geliştirmek için kullanılan veri kümelerinin modelde herhangi bir önyargıya sebep olup olmayacağından emin olabilir miyiz?
Yapay zekâ modelinin karar verme aşamaları gerektiğinde incelenebilir mi ve insanlar tarafından anlaşılabilir mi?
Yapay zekâ sistemi bir insan için sorun yaratırsa kim ya da kimler sorumlu olacak ve bunu kim düzeltebilecektir?
Bu Soru ve sorunlara cevap bulmak için Tüketici Hakları Derneği Olarak çağrıda bulunuyoruz,
Tüketici örgütlerinin, üniversitelerin, bilim kurullarının, bakanlıkların, demokratik kitle örgütleri ve sendikaların, kendi alanlarında Yapay Zekâ ile ilgili etik kodlar ve sektörlerin gelişimi ve Tüketici haklarının korunması konusunda ortak iş birliği yapması gerekmektedir.
Yasal müdahaleler tüketici örgütlerinin ve bireysel tüketicilerin görüşleri kapsamında tamamlanmalı ve tüketiciler açısında etkili ve dengeleyici olmalıdır
Tüketicilerin taraf olduğu çeşitli işlemlerde, Yapay zekâ, gelişim sürecinin kendine özgü etik, hukuki ve ekonomik sonuçları da bulunmaktadır. Bu sonuçların ortaya çıkması durumunda, tüketicilerin taraf oldukları işlemlerde yapay zekâ kullanımından kaynaklanan tehlikelere karşı koruma duvarı çalışmalarının yapılaması gerekmektedir.
Yapay zekâ, insanlar tarafından ihtiyaçlarının gerçek anlamda giderilmesi için, yukarıdan aşağıya değil aşağıdan yukarıya doğru tasarlanarak yönetilmeli ve tüm bu tasarımlar kıyaslanabilir olmalıdır.
Hepimiz yapay zekânın, hayatımızı yararlı ve etkili yollarla yeniden şekillendirme gücünün farkındayız. Ancak, değişimin hızı ve düzenleme eksikliği, tüketicinin korunması konusunda proaktif politika oluşturulmasını garanti etmelidir ve tüketicileri güçlendirmeyi amaçlayan politika eylemlerini kapsamalıdır.
Teknolojinin hızla gelişmesi göz önüne alındığında mevzuat tedbirleri sık sık uyarlanmalıdır.
Yapay zekâ çağında, yatırımcıların gücünün artırıldığı bu dönemde, tüketiciler açısından da etkili ve dengeleyici güç de yapay zekâ tarafından desteklenmelidir.
Hükümetler, sivil toplum veya diğer paydaşlar, toplumun yapay zekâ konusundaki ihtiyaçlarını kabul ederek tüketicileri güçlendirmeyi amaçlayan yasal teknoloji projeleri için bu alanlardaki araştırmaları kolaylaştırmalıdır.
Yapay zekâ uygulamalarında ve kullanımında tüketicilerin sağlık, güvenlik ve güven duyma hakkı korunmalı ve olabilecek tehditler hakkında zamanında bilgilendirilmelidir.
Yapay zekânın algoritmaları tasarlanırken, tüketicilerin kişisel bilgilerini kullanarak üçüncü taraflara rapor ettiği durumlarda, tüketiciler bilgilendirilmelidir. Ayrıca tüketicilere mal ve hizmet teklifleri sunulurken karar verme aşamasında kullanılan veriler Tüketicilerin bilgi edinme hakkını ihlal etmemelidir.
Tüketicilerin kişisel verilerinin korunması için spesifik önlemler alınmalıdır. Örneğin, veri şifreleme, anonimleştirme teknikleri ve kullanıcıların kendi verileri üzerindeki kontrolünün artırılması gibi
Yapay Zekâ ile üretilen mal ve hizmetlerin etiketleri, tüketicilerin anlayabileceği şekilde düzenlenmeli, tüketicilere her türlü tüketici işleminde oluşabilecek riskler hakkında güvenilir bilgi sağlanmalı ve şeffaf olmalıdır. Algoritmalarla fiyatları sabitlerken veya satın alma kararlarını yönlendirmek için kişisel tüketici bilgilerinden yararlanırken tüketici haklarına saygı duyulmalıdır.
Tüketicilerin yapay zekâ tabanlı şikâyet sonucundan memnun kalmamaları durumunda insan müdahalesi talebine izin verilmelidir.
Kredi verme, sağlık hizmetleri, sigorta veya işe alma gibi konularda yapay zekâ algoritmaları tarafından alınan kararlara itiraz etme veya itiraz yolları hakkında güçlü bir yaklaşım olmalıdır.” (kaynak:haymanagazetesi.org)
