Türkiye’nin seçimi | Oy nasıl kullanılır? Oy pusulası nasıl geçerli ya da geçersiz sayılacak?

Türkiye 24 Haziran’da hem cumhurbaşkanlığı hem de milletvekili seçimleri için sandık başına gidiyor. Yurt içinde 56 milyon 342 bin 263, yurt dışında 3 milyon 49 bin 65 olmak üzere toplam 59 milyon 391 bin 328 seçmen 180 bin 896 sandıkta oy kullanacak. Bu seçim pek çok ilki de içinde barındırıyor. Peki bu ilkler nedir? Oylarımızı nasıl kullanacağız? Hepsini sizin için derledik.

2018 Seçmen Kaydı ve Sandık Sorgulama Sayfası! Nerede Oy Kullanacağım?

Oy verme günü dikkat edilmesi gereken 13 önemli kural;

1- Türkiye genelinde seçmenler, saat 08.00-17.00 saatleri arasında sandık başına gidecek. Ancak saat 17.00’ye geldiği halde sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler, başkan tarafından sayıldıktan sonra sıra ile oylarını kullanacak.

2- Seçmenler, üzerinde Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası bulunan, kimliği tereddütsüz ortaya koyan, resimli, resmi nitelikteki belgelerden biriyle oy kullanılabilecek.

3- Seçmenin nerede oy kullanacağını gösteren seçmen bilgi kağıdının getirilmesi zorunlu olmayacak. Seçmen bilgi kağıdı gelmeyenler nerede, hangi sandıkta oy kullanacağını YSK’nin internet sitesinden de görebilecek. Seçimin ikinci tura kalması halinde seçmen bilgi kağıdı yeniden gerekli olmayacak.

4- Sandık kurulu görevlisi, seçmenin kimliğini alarak seçmen listesinde ismini bulacak ve kontrollerini yaptıktan sonra birleşik oy pusulası, zarf ve mührü seçmene vererek kabinde oyunu kullanmasını isteyecek.

5- Cep telefonu, fotoğraf veya film makinesi gibi görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazlarla oy verme yerine girilmesi yasak olacak. Bu tür cihazlar, oy verme işlemi bittikten sonra iade edilmek üzere sandık kuruluna bırakılacak.

6- Oy pusulasında yırtık, işaret veya yazı olmamasına dikkat edilecek. Oy pusulasına basılacak mühür, tercih edilen alanın dışına taşırılmayacak. Birleşik oy pusulasında tercih edilen alana “EVET” veya “TERCİH” mührü basılacak ve mührün kuruması beklenecek. Mühürlenen yer dışta kalacak şekilde oy pusulası katlanıp zarfa konulacak. Seçmenler, zarfı sandığa attıktan sonra, sandık seçmen listesinde adının bulunduğu yerin karşısına imzasını atacak.

7- Seçmen, kapalı oy verme yerinden dışarı çıkmadıkça, hiç kimse oraya giremeyecek. Ancak oy pusulasını hazırlamak için, kapalı oy verme yerinde, normal süreden fazla kalan seçmenler, kurul başkanı tarafından makul bir süre verilerek uyarılacak. Bu uyarıya rağmen kapalı oy verme yerinden çıkmayan seçmen, oradan çıkarılacak.

8- Seçmen, cumhurbaşkanına ve milletvekillerine yönelik tercihte bulundukları iki ayrı oy pusulasını aynı zarfa koyarak sandığa atacak.

9- Birleşik oy pusulasında tercih edilen cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti, ittifak veya bağımsız aday için ayrılan bölümden dışarı taşırmamak suretiyle ”TERCİH” veya ”EVET” mührü basılması gerekecek.

10- Oy pusulasına, ”TERCİH” veya ”EVET” mührü dışında, herhangi bir yerine imza atılması veya işaret konulması halinde oy geçersiz sayılacak. Birleşik oy pusulasından başka, zarfa hiçbir şey konulmayacak, aksi halde kullanılan oy geçersiz olacak.

11- Seçmene birleşik oy pusulası verildikten sonra hata veya başka bir neden ileri sürülerek yeni bir birleşik oy pusulası verilmeyecek.

12- Sandık, bu iş ve işlemler tamamlandıktan sonra, oy verme yerinde hazır bulunanların gözü önünde, sandık kurulu başkanı tarafından açılacak.

13- Önce Cumhurbaşkanı seçimine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak.

İşte seçimin ilkleri

Yeni sistem

16 Nisan 2017 referandumunda kabul edilen anayasa değişikliği ile devreye giren Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi için ilk kez sandık başına gidiyoruz. Bir başka deyişle bu, yeni sistemin ilk seçimi olacak.

Oy pusulaları

Türkiye’de ilk kez cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri birlikte yapılacak. Seçmene iki ayrı oy pusulası verilecek. Oy pusulalarından biri cumhurbaşkanlığı diğeri milletvekilliği için olacak. İki oy pusulası tek zarfa konulup sandığa atılacak.

600 Milletvekili

16 Nisan 2017 referandumunda kabul edilen anayasa değişikliği gereği, milletvekili sayısı 600’e çıktı. Seçime 8 parti katılıyor (Oy pusulasındaki sırasıyla; AK Parti, MHP, HÜDA PAR, Vatan Partisi, HDP, CHP, Saadet Partisi, İYİ Parti).

İttifaklar

Yeni anayasa ittifaklara da olanak sağladı. Buna göre; AK Parti ve MHP ‘Cumhur İttifakı’nı, CHP, Saadet ve İYİ Parti ‘Millet İttifakı’nı oluşturdu. Seçmen hem partilere hem de ittifaklara oy verebilecek.

Seçim barajı

Seçim barajı yine her parti için yüzde 10. Ancak; ittifak içindeki partiler yüzde 10 oy alamasa bile, ittifakları yüzde 10’u geçtiğinde barajı aşmış sayılacak. Böylece oy oranına
göre milletvekili çıkartabilecek.

Cumhurbaşkanı adayları

Oy pusulasındaki sıralarına göre adaylar şunlar: Muharrem İnce, Meral Akşener, Recep Tayyip Erdoğan, Selahattin Demirtaş, Temel Karamollaoğlu, Doğu Perinçek. Bir adayın seçilebilmesi için ilk turda yüzde 50’den fazla oy alması gerekiyor. Cumhurbaşkanı adayları anayasa gereği milletvekili adayı olamadı.

Seyyar sandık

Bu seçimde ilk kez ‘seyyar sandık’ uygulaması yapılacak. İlçe seçim kurullarının oluşturduğu seyyar sandık kurulu, yataktan kalkamayacak derecede hasta olanların evlerine giderek oy kullanmalarını sağlayacak. Yatağa bağlı 17 bin 258 seçmene 303 sandık götürülecek.

Engelli seçmenler

668 bin 106 engelli, 75 yaş üzeri 2 milyon bin 244, seçmen var. Yüksek Seçim Kurulu daha önceki seçimlerde ortaya çıkan kötü görünümleri engellemek için bu kez tüm engellileri ve yaşlıları
oy verme merkezlerinde giriş katında bulunan sandıklara yönlendirdi.

Seçmen bilgi kağıdı

Seçmen bilgi kağıtları adreslere gönderildi. Oy vermek için buna gerek yok. Geçerli bir kimlik kartı yeterli. Ama seçmen bilgi kağıtları, cumhurbaşkanlığı seçimi 8 Temmuz’daki ikinci tura
kalırsa, o seçimde de geçerli olacak. Yani 24 Haziran’daki seçimden sonra seçmen bilgi kağıtlarını atmayın.

1.5 milyon ilk oy

18 yaşını dolduran 1 milyon 571 bin 73 genç ilk kez bu seçimde oy kullanacak. Yurt içindeki seçmenlerin yüzde 50.46’sı kadın, yüzde 49.24’ü erkek. Yurt dışında da ilk kez oy kullanacak 79 bin 709 seçmen var.

Neyi oyluyoruz?

Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini içeren, 18 maddelik, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’a göre, milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkarılacak, milletvekili seçilebilme yaşı 25’ten 18’e indirilecek.

TBMM ve cumhurbaşkanı seçimleri 5 yılda bir aynı gün yapılacak. Cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisiyle ilişiği kesilmeyecek. Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5’ini alan partiler ile en az 100 bin seçmen aday gösterebilecek. Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, cumhurbaşkanı tarafından atanacak ve görevden alınacak. Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri ile teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenecek.

TBMM, üye tam sayısının 5’te 3 çoğunluğu ile seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. TBMM genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte gerçekleştirilecek. Cumhurbaşkanının, seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde TBMM genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılacak. Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis, seçimlerin yenilenmesine karar verirse cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilecek. Anayasa Mahkemesinin üye sayısı 17’den 15’e düşürülecek. TBMM’nin bir sonraki seçimi ve cumhurbaşkanı seçimi, 3 Kasım 2019’da birlikte yapılacak.

1- SANDIK KURULU NASIL OLUŞUR

Sandıkların başında sandık kurulu görev yapar. Bu kurula bir önceki seçimde en çok oy almış 5 parti üye verir. İlçede teşkilatı olan diğer partiler de müşahit bulundurabilir. Sandık kurulu başkanı -genelde okul müdürlerinden oluşur- birkaç gün öncesinden zarfları, pusulaları ve mührü teslim alır.

2- TORBA TEK BAŞINA AÇILAMAZ

Seçim sabahı, oy verme işlemi başlamadan bir saat önce sandık kurulu başkanı, mühürlü torbanın ağzını sandık kurulu üyelerinin huzurunda açar. Bu sırada en az dört kişinin bulunması lazımdır. Zarflar sayılır ve pusulalarla birlikte tek tek mühürlenir. Üzerinde Yüksek Seçim Kurulu’nun amblemi ve ilçe seçim kurulunun mührü bulunan zarfa bir de sandık kurulu mühür basar. Yani her zarfın üstünde üç mühür bulunmak zorundadır. Eğer birisi basılmazsa, oy geçersiz sayılır.

3- KİMLİKSİZ GİTMEYİN

Seçmen nüfus cüzdanı, ehliyet, pasaportla sandığa gider. Nüfus cüzdanında TC kimlik numarası bulunmayan kişi, kimliğini ve seçmen bilgi kağıdını göstererek oy kullanır.

4- SANDIKTA POLİS BULUNAMAZ

Sınıfın içine ‘sandık çevresi’ denilir. Sınıfın düzeninin sağlanması sandık kurulu başkanına aittir. Seçmene sandık başında baskı kuruluyorsa, kurulun görevini yapmasına engel olunuyorsa, düzen bozuluyorsa sandık kurulu başkanı derhal polis çağırabilir. Eğer sandık kurulu başkanı müdahale etmiyorsa, bu görevi sandık kurulundan bir üye de yapabilir. Polis başka hallerde sınıfa giremez.

5- YANLIŞ İMZAYLA GASP YAPMA

Seçmen oyunu kullandıktan sonra isminin karşısına imza atar. Bazen yanlışlıkla bir kişinin yerine imza atılmış oluyor ve maalesef seçmen oy kullanamıyor. Yanlışlıkla başka birinin demokratik hakkını gasp etmeyin.

6- ENGELLİYE BİR KİŞİDEN YARDIM

Engelli seçmen bir akrabası varsa onun, yoksa başka birinin yardımıyla oy kullanır. Ama bir engelliye sadece bir kişi yardım edebilir. Okuma yazma bilmeyen seçmene ancak sandık başkanı ‘şu
parti burada, bu parti burada’ diyerek yardımcı olur.

7- BAHÇEDE ROZET BİLE YASAK

Sandık kurulundakiler cep telefonu kullanamaz. Kurul başkanı da zorunlu haller dışında telefonla konuşamaz. Sınıf dışında hiç kimse cep telefonuyla telkinde bulunucu konuşma yapamaz. ‘Sandık alanı’ dediğimiz okul bahçesinin içinde, görevli güvenlik güçlerinin dışında kimse üniformasıyla giremez, silah taşıyamaz. Kimse okul bahçelerinde propaganda yapamaz, broşür dağıtamaz, hatta parti rozeti bile takamaz.

8- SANDIKLAR AÇILIRKEN

En önemli konu sandığı açılırken başlıyor. Sandık açılmadan önce başkan, yüksek sesle oy verme saatinin tamamlandığını bildirir. Saat 17:00’ye bir var ve kapıda 10 seçmen bekliyor diyelim. Başkan bu durumda ‘Oylamayı bitiriyorum’ diyemez. Onlara da oy kullandırmak zorundadır.

9- ÖNCE ZARFLAR SAYILIR

Sandık açılınca zarflar yüksek sesle iki defa sayılır. Eğer arada bir fark çıkarsa üçüncü sayım yapılır. Zarf sayısı oy kullanandan fazla ise sandıktan sayı kadar rastgele zarf seçilir ve yakılır. Eğer zarf sayısı kullanılan oydan az ise işlem yapmaya gerek olmaz. Sayımlar açık yapılır ve bitene aralıksız devam eder. Sayıma ara verilemez. Geçerli olup olmadığında tereddüt edilen oylar, ayrılır sonra değerlendirilir.

10- SON DURAK İLÇE SEÇİM KURULU

Sandık kurulu üyelerine veya müşahide sandık sonuç tutanağı verilir. Torba bağlanır, başkan ve kura ile belirlenecek iki üyenin nezaretinde ilçe seçim kuruluna götürülür. Araçta yer varsa diğer kurul üyeleri de gidebilir. İlçe seçim kurulu oyların birleşimi işlemini yapıp, tutanağa geçirir. Sabahtan itibaren yapılan her iş tutanak defterine kaydedilmelidir.

DİKKAT!

Bir siyasi partiye birden fazla mühür basılsa bile oy geçerlidir. Mühür diğer partinin sütununa taşarsa oy çöpe gider.Üzerinde imza, yazı, parmak izi ve işaret bulunan veya tamamı yırtılan zarflar oyu geçersiz kılar. Leke ve çizik özel maksatla yapılmamışsa oy geçerli kabul edilir.

Neticeyi 21 il belirleyecek

AK Parti Grup Başkanvekili Mehmet Doğan Kubat diyor ki: “2002’den beri her sandığa en az üç kişi görevlendiriyoruz. 81 ilimiz 878 ilçemizde 1 milyon kişi sandığa sahip çıkacak. Yurt genelinde 255 bin polis, 130 bin jandarma görev yapacak. 7 Haziran’da sadece İstanbul’da 530 bin oy geçersiz olmuştu. Bu, en az 6 milletvekili demek. Karışıklığın önüne geçilmesi için bu sefer bağımsız adaylar partilerin altına değil, aynı sıraya konuldu. Seçmenin bu tür bir hataya düşme riski sıfır. 7 Haziran’dan sonra ilçe ilçe, mahalle mahalle önceki seçimlere göre analizler ve mukayeseler yaptık. Kritik illerde özel çalışma stratejisi belirledik. AK Parti’nin az oy farkıyla kaybettiği 21 il var. Bu illerde 100 bin oy, 20 milletvekili almamızı sağlıyor. Bu sefer çok ümitliyiz. Sahada bir aydır yoğun bir çalışma içindeyiz. Özellikle bize oy vermeyen seçmeni dinledik. Vatandaş bu sefer ülke menfaati için AK Parti’yi destekleyeceğini söylüyor. Çünkü kimse hayatının olumsuz anlamda geriye gitmesini istemiyor. 7 Haziran bizim için çok öğretici bir seçim oldu. Millet hatalarımızı gösterdi. Bir yönüyle millet bizi güncelledi. Kendimizi gözden geçirme fırsatı verdi.”

Bunları biliyor musunuz?

Hile ile ‘oy’un cezası ağır

Sandık kurullarının toplanmasını engellemeye 2 yıldan 5 yıla kadar; bu silahla yapılıyorsa en az 3 yıl, birden fazla kişi tarafından gerçekleştiriliyorsa 15 yıla kadar hapis verildiğini,

– Bir partiye oy verilmesi için baskı kuranların 2 yıldan 6 yıla kadar hapisle cezalandırıldığını,

– Bir kişinin oy kullanmasını engelleyenlere 1 yıldan 4 yıla kadar, bunu cebir ve şiddet kullanarak yapanlara 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verildiğini,

– Oyunu kullandıktan sonra sandık başından ayrılmayan ve seçmene telkinde bulunanların 3 aydan 1 yıla kadar hapisle yargılandığını,

– Başkasının adına oy kullanmaya teşebbüs edene ve mükerrer oy kullanmaya çalışana 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verildiğini,

– Oy zarfını çalmaya çalışmanın 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasının olduğunu,

– Gelmeyen seçmenin yerine oy kullanamaya teşebbüs eden sandık kurulu üyesinin 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası aldığını,

– Tutanakları değiştirenlere 5 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası verildiğini biliyor musunuz? (Fanatik)